I Djelimična odluka broj U-5/98 od 29. januara 2000. godine, objavljena u „Službenom glasniku Bosne i Hercegovineˮ broj 11/00 – utvrđeno je da su riječi „granica” u članu 2. stav 2; riječi „ili ekstradiran” u članu 6. stav 2; član 44. stav 2; član 98. i član 76. stav 2, izmijenjen Amandmanom XXXVIII, i član 138, izmijenjen amandmanima LI i LXV Ustava Republike Srpske, neustavni, te u Ustavu Federacije BiH u članu IV.B.7.a) (I) riječi „šefova diplomatskih misija” i članu IV.B.8. riječi „šefove diplomatskih misija” neustavne.
Ustav Republike Srpske
Član 2. stav 2.
Odredba Ustava RS koja govori o „granici“ između RS i FBiH nije u skladu s Ustavom BiH (član III Općeg okvirnog sporazuma za mir u BiH govori o „razgraničenjima“ između dva entiteta, dok se u članu X termin „granica“ koristi u smislu granica između država).
Član 6. stav 2.
Neustavne su odredbe Ustava RS kojim se propisuje da građanin RS ne može biti izručen jer je to materija koja potpada pod nadležnost institucija BiH.
Član 44. stav 2.
Odredba člana 44. stav 2. Ustava RS je neustavna jer prema Ustavu BiH (član III/1.f)) politika i reguliranje azila je u nadležnosti institucija BiH, te prema tome entiteti nemaju ovlaštenja da reguliraju politiku azila.
Član 76. stav 2. i član 98.
Uprkos činjenici da Narodna banka RS više ne postoji, Narodna skupština RS te odredbe Ustava RS nije ukinula i one su zaista i dalje na snazi.
Prema članu VII Ustava BiH, Centralnoj banci BiH povjerena je isključiva nadležnost za izdavanje novca i za monetarnu politiku u cijeloj BiH, tako da entitetima, prema članu III/3. Ustava, u tom pogledu nisu preostala nikakva ovlaštenja.
Kako osporene odredbe člana 98. Ustava RS čine propisivanje statusa i poslovanja Narodne banke RS nadležnošću zakonodavstva RS bez dužnog poštovanja ograničenja datih u članu VII Ustava BiH, ne mogu se stoga tumačiti na način saglasan Ustavu BiH te se proglašavaju neustavnim.
Centralna banka, prema članu VII Ustava BiH, jedini je organ za monetarnu politiku u cijeloj BiH, što uključuje i zakonske prijedloge u tom smislu. Stoga je neustavna osporena odredba Ustava RS koja propisuje da i Narodna banka RS ima pravo predlagati zakone, druge propise i opće akte iz oblasti monetarnog, deviznog i kreditnog sistema.
Član 138 (izmijenjen amandmanima LI i LXV)
Neustavna je odredba člana 138. Ustava RS koja ovlašćuje organe RS da donose akte i preduzimaju mjere za zaštitu prava interesa RS protiv akata institucija BiH ili FBiH jer, prema članu VI/3.a) Ustava BiH, Ustavni sud BiH ima isključivu nadležnost da služi kao zaštitni mehanizam u slučaju „bilo kojeg spora ove vrste“ i s obzirom na to da je prema Poslovniku Ustavnog suda BiH (član 75) predviđena mogućnost donošenja privremene mjere.
Ustav Federacije Bosne i Hercegovine
Član IV.B.7.a
(I) i član IV.B.8.
Neustavne su odredbe Ustava FBiH prema kojima je predsjednik Federacije nadležan za imenovanje šefova diplomatskih misija jer je prema članu V/3.b) Ustava BiH Predsjedništvo BiH nadležno za imenovanje ambasadora, bez ograničenja u njegovom pravu odlučivanja.
II Djelimična odluka broj U-5/98 od 18. februara 2000. godine, objavljena u „Službenom glasniku Bosne i Hercegovineˮ broj 17/00 – proglašen je neustavnim član 59. st. 1, 2. i 3. Ustava Republike Srpske. Zaključeno je da proglašavanje prirodnih bogatstava, gradskog građevinskog zemljišta, nekretnina i dobara od općeg interesa državnom imovinom ex constitutione narušava samu „prirodu“ privatne imovine kao pojedinačnog prava i kao institucionalnog garanta. Ustavom garantirano pravo na privatnu imovinu kao institucionalni garant u cijeloj BiH zahtijeva okvirno zakonodavstvo na nivou države BiH radi specifikacije standarda koji su neophodni da bi se ispunile prethodno elaborirane pozitivne obaveze Ustava. Takvo okvirno zakonodavstvo BiH, dakle, trebalo bi odrediti razne oblike imovine, nosioce tih prava, te opće principe za njihovo izvršavanje u smislu imovinskog prava koji obično predstavlja element zakonika građanskog prava u demokratskim državama. Nadalje, član III Ustava BiH ne predviđa ekskluzivnu raspodjelu nadležnosti između institucija BiH i entiteta, nego zahtijeva da se u obzir uzimaju zbog neophodne kooperacije u jednoj državi imanentne nadležnosti (implied powers) i institucija BiH i organa entiteta.
III Djelimična odluka broj U-5/98 od 1. jula 2000. godine, objavljena u „Službenom glasniku Bosne i Hercegovineˮ broj 23/00 – utvrđeno je da su neustavni st. 1, 2, 3. i 5. Preambule, dopunjene amandmanima XXVI i LIV, i riječi „država srpskog naroda i” člana 1, dopunjenog Amandmanom XLIV, a u pogledu Ustava Federacije BiH neustavnim su proglašene riječi „Bošnjaci i Hrvati kao konstitutivni narodi, zajedno sa Ostalima, i”, kao i „ostvarujući svoja suverena prava” člana I.1(1), zamijenjenog Amandmanom III.
Ustav Republike Srpske
Stavovi 1, 2, 3. i 5. Preambule
Navođenje suvereniteta, državne samostalnosti, stvaranja države, te svestranog i tijesnog povezivanja Republike Srpske s drugim državama srpskog naroda u stavovima 1, 2, 3. i 5. Preambule Ustava RS krši član I/1. u vezi sa članom I/3, članom III/2.a) i 5. Ustava BiH koji garantiraju suverenitet, teritorijalni integritet, političku nezavisnost i međunarodni suverenitet BiH.
Član 1, dopunjen Amandmanom 44.
Preambula Ustava BiH jasno označava Bošnjake, Hrvate i Srbe kao konstitutivne narode, tj. kao narode.
Elementi demokratske države i društva i pretpostavke u pozadini – pluralizam, pravične procedure, miroljubivi odnosi koji slijede iz Ustava – moraju služiti kao smjernica za daljnje elaboriranje pitanja kako je BiH konstruirana kao demokratska multinacionalna država.
Teritorijalni raspored (entiteta) ne smije služiti kao instrument etničke segregacije, već, baš naprotiv, mora ugađati etničkim grupama očuvanjem lingvističkog pluralizma i mira radi doprinošenja integraciji države i društva kao takvih.
Ustavni princip kolektivne jednakosti konstitutivnih naroda, koji proizlazi iz označavanja Bošnjaka, Hrvata i Srba kao konstitutivnih naroda, zabranjuje bilo kakve posebne privilegije za jedan ili dva od tih naroda, svaku dominaciju u strukturama vlasti i svaku etničku homogenizaciju segregacijom zasnovanom na teritorijalnom razdvajanju.
Uprkos teritorijalnom rasporedu BiH, uspostavljanjem dva entiteta, taj teritorijalni raspored ne može služiti kao ustavna legitimacija za etničku dominaciju, nacionalnu homogenizaciju ili pravo na održavanje efekata etničkog čišćenja.
Označavanje u Preambuli Ustava BiH Bošnjaka, Hrvata i Srba kao konstitutivnih naroda mora biti shvaćeno kao jedan „natkrovljujući“ princip Ustava BiH kojim se entiteti moraju u potpunosti povinovati prema članu III/3.b) Ustava BiH.
Ustavni sud zaključuje da odredba člana 1. Ustava RS krši ustavni status Bošnjaka i Hrvata koji im je dodijeljen posljednjom alinejom Preambule Ustava BiH, koji ne samo da sadrži individualna ljudska prava i slobode nego i pozitivne obaveze entiteta da jamče uživanje tih prava i sloboda.
Ustav Federacije Bosne i Hercegovine
Član I/1(1)
Označavanje Bošnjaka i Hrvata kao konstitutivnih naroda u članu I/1(1) Ustava FBiH ima diskriminacioni efekt i krši pravo na slobodu kretanja i prebivališta i pravo na imovinu garantirano članom II st. 3. i 4, a u vezi sa stavom 5. Ustava BiH. Ta odredba također krši član 5(c) Konvencije o uklanjanju svih oblika rasne diskriminacije i pravo na kolektivnu jednakost, što slijedi iz Ustava BiH.
Isto tako ne postoji samo jasna ustavna obaveza da se ne krše pojedinačna prava na diskriminacioni način, koja slijede iz čl. II/3. i 4. Ustava BiH, već također i ustavna obaveza nediskriminacije u smislu prava grupa ako npr. jedan ili dva konstitutivna naroda imaju specijalni povlašteni tretman putem pravnog sistema entiteta.
Nadalje, svi javni organi u BiH ne moraju se samo suzdržavati od bilo kojeg djela diskriminacije u uživanju pojedinačnih prava i sloboda, u prvom redu na osnovu nacionalnog porijekla, već također imaju i pozitivnu obavezu zaštite od diskriminacije pojedinaca i, u pogledu izbjeglica i raseljenih lica, da stvore neophodne političke, socijalne i ekonomske uvjete za njihovu harmoničnu reintegraciju.
IV Djelimična odluka broj U-5/98 od 18. augusta 2000. godine, objavljena u „Službenom glasniku Bosne i Hercegovineˮ broj 36/00 – Ustavni sud proglašava sljedeće odredbe neustavnim: član 68. tačka 16. izmijenjen Amandmanom XXXII, član 7. stav 1. i član 28. stav 4. Ustava Republike Srpske i član I.6(1) Ustava Federacije BiH.
Ustav Republike Srpske
Član 68. tačka 16.
Tačka 16. člana 68. Ustava RS prema kojoj „RS uređuje i osigurava saradnju sa srpskim narodom van Republikeˮ stvara preferenciju koja ne može biti legitimizirana prema članu I stav 4. Konvencije o uklanjanju svih oblika rasne diskriminacije te krši obaveze ustanovljene članom 2. stav 1. tačka (c) Konvencije o uklanjanju svih oblika rasne diskriminacije. Ista obaveza slijedi i iz člana 1. stav 3. podstav (a) i člana II stav 1. Aneksa VII, a u vezi sa članom II stav 5. i članom III stav 2. podstav (c) Ustava BiH.
Član 7. stav 1.
Široki obim značenja „službene upotrebe“ srpskog jezika i ćiriličnog pisma i teritorijalna restrikcija službene upotrebe drugih jezika u članu 7. Ustava RS idu mnogo dalje od per se legitimnog cilja reguliranja korištenja jezika, utoliko što te odredbe imaju efekt sprečavanja uživanja u pravima iz čl. II/3.m) i 5. Ustava BiH. One su također i u suprotnosti sa članom I/4. Ustava BiH.
Legitiman je cilj kada entiteti per se propišu jezik, ali bi on mogao povrijediti prava pojedinaca i pozitivne obaveze iz Ustava koje služe kao institucionalni garant „pluralističkog društvaˮ i „tržišne ekonomijeˮ prema Preambuli Ustava BiH. Zbog jasne, prisutne opasnosti koju propisi bez ograničenja o službenim jezicima kroz entitete stvaraju u pogledu tih osnovnih normativnih principa i institucionalnih garanata Ustava BiH, postoji implicitna, ali neophodna odgovornost države BiH da osigura minimum standarda za upotrebu jezika putem okvirnog zakonodavstva. Pri tome, zakonodavstvo BiH mora uzeti u obzir efektivnu mogućnost jednakog korištenja bosanskog, hrvatskog i srpskog jezika ne samo pred institucijama BiH već i na nivou entiteta i svih njihovih administrativnih jedinica pri zakonodavnim, izvršnim i sudskim vlastima, kao i u javnom životu. Najviši standardi čl. od 8. do 13. Evropske povelje za regionalne jezike i jezike manjina bi trebali služiti kao smjernica za spomenuta tri jezika. Uzimajući u obzir odgovarajuće uvjete, niži standardi navedeni u Evropskoj povelji bi mogli biti dovoljni samo za ostale jezike.
Član 28. stav 4.
Odredba člana 28. stav 4. Ustava RS daje Pravoslavnoj crkvi važan utjecaj na stvaranje sistemâ vrijednosti i vjerovanja i mora se gledati kao ustavni osnov koji dozvoljava vlastima da „stvaraju javnu atmosferu koja sprečava slobodno ispoljavanje vjeroispovijestiˮ.
U pogledu materijalne pomoći Pravoslavnoj crkvi, ona je tom ustavnom odredbom dobila privilegiju koja se ne može legitimizirati ustavnim terminima, te je stoga inherentno diskriminacionog karaktera.
Ustav Federacije Bosne i Hercegovine
Član I.6(1)
Osporena odredba je ozbiljna prepreka za uživanje u pravima zajamčenim članom II/3.n) i II/5. Ustava BiH, te krši pozitivne obaveze iz Okvirne konvencije za zaštitu nacionalnih manjina, Konvencije o rasnoj diskriminaciji, kao i član II/4. Ustava BiH, te je stoga Ustavni sud odredbu koja glasi: „Službeni jezici Federacije su bosanski jezik i hrvatski jezik. Službeno pismo je latinica.“ proglasio neustavnom.
